Al zolang de mens bestaat, proberen we onszelf en elkaar te begrijpen. En dat gaat niet altijd vanzelf. Gelukkig zijn er tools die je kunnen ondersteunen in die zoektocht. Een van onze favorieten? Het enneagram: een ontwikkelingstool die je inzicht geeft in je eigen persoonlijkheid en gedrag, én die je een leidraad geeft om daar iets mee te doen.
Je persoonlijkheid is voor een stuk genetisch bepaald, maar wordt ook beïnvloed door je omgeving. We weten vandaag nog niet alles, maar al wel dat het gedrag dat we laten zien slechts het topje van de ijsberg is. Al onze waarden, overtuigingen en motivatie zijn misschien niet direct zichtbaar, maar ze zijn er wel!
Wat is het enneagram?
Verder kijken dan het topje van de ijsberg? Daarvoor gebruik je het enneagram, een model dat 9 persoonlijkheidstypes onderscheidt. Het grootste verschil met andere modellen zit erin dat het enneagram je tools meegeeft om aan persoonlijke ontwikkeling te doen. Je bent immers niet helemaal onder te brengen in 1 van de 9 types: je hebt van alles een beetje. Het model start vanuit je hoofdtype: het gedrag dat je automatisch inzet vanuit onderliggende motivatie en pijn. Daarnaast leer je ook hoe je met dat gedrag in de toekomst anders kan omgaan en hoe de andere types jou beïnvloeden. Het enneagram is dus een echte ontwikkelingstool. Je krijgt meer inzicht in jezelf en leert dansen tussen de verschillende types.
De oorsprong van het enneagram
Het enneagram is niet nieuw. Integendeel, het is eigenlijk oeroud. Het woord ‘enneagram’ komt van het Grieks woord ennea (negen) en grammos (wat geschreven of getekend is), en verwijst naar de 9 verschillende stijlen die het enneagram omschrijft. Sommige van de types werden zelfs al omschreven door Plato. We spreken dan over 600 voor Christus! Deze oude wijsheden worden gecombineerd met wat we vandaag weten uit neurowetenschappelijk en psychologisch onderzoek.
Hoe werkt het enneagram?
Het enneagram bestaat uit een cirkel met 9 persoonlijkheidstypes die allemaal in verbinding staan met andere types binnen de cirkel. Dit zijn de 9 types:
- Strikte Perfectionist: consciëntieus, grondig en principieel
- Attente Helper: warm, behulpzaam, betrokken
- Competitieve Presteerder: ambitieus, gedreven, resultaatgericht
- Intense Creatieveling: gevoelig, zelfbewust en doelgericht
- Stille Specialist: leergierig, analytisch en onderzoekend
- Loyale Scepticus: betrouwbaar, loyaal en toegewijd
- Enthousiaste Visionair: optimistisch, avontuurlijk en toekomst-georiënteerd
- Actieve Bepaler: assertief, besluitvaardig en onafhankelijk
- Adaptieve Vredestichter: diplomatisch, ondersteunend en geduldig
Deze types mag je niet verwarren met stereotypes, want binnen het enneagram wordt je niet in een hokje geplaatst. Wel leer je welk type jij op basis van je onderliggende motivatie het meest automatisch inzet. En dan kan het spel beginnen.
Je leert hoe je dit basistype beter kan inzetten en hoe andere types hierbij kunnen helpen. Zo krijg je inzicht in je groeilijn, en je ontspanningslijn. Ook leer je wat je vleugels – de types links en recht van jou in de cirkel – kunnen betekenen.
Wat abstract? Tijd voor een voorbeeld
Mijn basistype
Ik ben Sandra en jobcoach bij Dialogisch. Ik heb een type 7: de enthousiaste visionair. Ik ben, volgens het enneagram, een avonturier, energiek, en optimistisch. Vrijheid is belangrijk en ik ben toekomstgericht. Check. Types 7 willen het leven ten volle leven en gaan pijn volledig uit de weg. Euh, wat is dat laatste? Dat klopt natuurlijk voor mij niet, of hebben we daar net een van mijn grootste werkpunten te pakken?
Mijn groeilijn en ontspanningslijn
Als je kijkt in het model gaan de lijnen van type 7 naar types 1 en 5. Dat zijn respectievelijk mijn stretch- en rustlijn. Type 1 noemen we de strikte perfectionist, en eerlijk, iets volledig afwerken is niet direct mijn sterkste kant. Het leven zit immers vol nieuwe uitdagingen die ik ook nog wil ontdekken! Dus, eens achteruit leunen en een beetje discipline opbrengen, kan geen kwaad. Ok dan. Als avonturier ben ik immers altijd bezig. Van hier naar daar, tot ik er zelf een beetje gek van word.
Dan komt de rustlijn naar type 5 voor mij van pas: de stille specialist. Type 5 kan me leren bewuster keuzes maken in plaats van impulsief in dingen te vliegen. Heeft mijn partner toch een type 5 zeker. Nu snap ik waarom ik de agenda vol plan, en dat hij er graag nog eerst efkes over nadenkt. Efkes vertragen. Intenser genieten, in plaats van alles vluchtig te beleven.
Mijn vleugels
Ook mijn vleugels kunnen me iets leren. Iemand met type 6, de loyale scepticus, kan me leren kalmer te zijn. Om mijn nood om mezelf te entertainen onder de loep te nemen. De andere vleugel, iemand met type 8 (de actieve bepaler) kan me leren mijn enthousiasme assertiever in te zetten, zodat ik niet pusherig overkom (want dat kan ik).
Zo ga je aan de slag met het enneagram
Het enneagram leert je wat je positieve en minder positieve drijfveren zijn. Je leert jezelf beter kennen, je kan je eigen gedrag beter onder ogen zien, en leren aanpassen naar wat je beter dient. Kortom, kies wat je meer en wat je minder wil inzetten.
Wil je graag meer inzicht krijgen in je eigen persoonlijkheid? Ik gebruik het enneagram vaak tijdens een traject loopbaanbegeleiding. Boek hier eenvoudig een gratis kennismakingsgesprek in en we ontdekken samen jouw persoonlijkheidstype!
